Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (EKT)HEuropean Central Bank (ECB)

Αξίζει να σημειωθεί ότι, μετά τη δημιουργία της ΕΚΤ οι εθνικές κεντρικές τράπεζες δεν έπαψαν να λειτουργούν, απλά πλέον ασκούν από κοινού με την ΕΚΤ τα καθήκοντα που τους έχουν ανατεθεί και όλες μαζί συγκροτούν το Ευρωσύστημα⁹ και τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό¹¹.

Μιας και τα βασικά καθήκοντα της ΕΚΤ και των εθνικών κεντρικών τραπεζών, όπως αναφέρθηκε και στον επίσημο ορισμό, είναι δύο, η χάραξη και η εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής απ' τη μία και η εποπτεία των τραπεζών απ' την άλλη,¹ το Ευρωσύστημα είναι υπεύθυνο για το πρώτο ενώ ο Ενιαίος Εποπτικός μηχανισμός για το δεύτερο^{11, 12}. Συγκεκριμένα:

• Το Ευρωσύστημα «αποτελείται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τις εθνικές κεντρικές τράπεζες των κρατών-μελών που έχουν υιοθετήσει το ευρώ και είναι η νομισματική αρχή της ζώνης του ευρώ».¹²
• Ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός (ΕΕΜ) περιλαμβάνει την ΕΚΤ και τις εθνικές εποπτικές αρχές των συμμετεχουσών χωρών και είναι το σύστημα τραπεζικής εποπτείας της Ευρώπης.¹¹

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, όπως κάθε κεντρική τράπεζα, μπορεί ασκώντας τη νομισματική πολιτική να επηρεάζει την καθημερινότητά μας, επεμβαίνοντας σε ζητήματα όπως τα παρακάτω¹³:

• Ο πληθωρισμός

Πληθωρισμός ονομάζεται η αύξηση του γενικού επιπέδου των τιμών μιας οικονομίας.¹⁴ Όπως θα έχουμε όλοι παρατηρήσει, πολλά από τα προϊόντα που αγοράζουμε γίνονται ανά χρονιές ακριβότερα χωρίς να έχει υπάρξει κάποια ιδιαίτερη αλλαγή των χαρακτηριστικών τους. Για παράδειγμα, πριν μερικά χρόνια κάλλιστα μπορούσε κανείς να αγοράσει μια τυρόπιτα με 1 ευρώ. Σήμερα όμως χρειάζεται περίπου 1,5 ευρώ. Το φαινόμενο αυτό, όταν είναι γενικευμένο σε μία οικονομία, τότε κάνουμε λόγο για ύπαρξη πληθωρισμού.

Μέσω του πληθωρισμού το χρήμα χάνει την αξία του και αυτό, υπό συνθήκες, μπορεί να είναι αρκετά επιβλαβές για τους πολίτες.¹⁵ Αν για παράδειγμα ένας μισθωτός αμοίβεται με 1000 ευρώ τότε, ενώ αρχικά θα ήταν σε θέση να αγοράζει 1000 τυρόπιτες, τώρα με τη νέα τιμή του 1,5 ευρώ θα είναι σε θέση να αγοράσει πολύ λιγότερες (περίπου 667), γεγονός που συνιστά σημαντική μείωση της αγοραστικής του δύναμης. 

• Τα επιτόκια

Επιτόκιο ονομάζεται η επιβάρυνση κάποιου όταν λαμβάνει ένα δάνειο.¹⁶ Αν για παράδειγμα κάποιος δανειστεί 100 ευρώ με συμφωνία μετά να επιστρέψει 110, τότε λέμε ότι το δάνειο έχει επιτόκιο 10%. Οι νομισματικές αρχές μιας οικονομίας, έχουν τη δυνατότητα με χρήση αντίστοιχων νομισματικών μέσων να επηρεάζουν τα επιτόκια με τα οποία δίνουν δάνειο η μία τράπεζα στην άλλη¹⁷, γεγονός που εμμέσως επηρεάζει και τα επιτόκια με τα οποία το κοινό λαμβάνει δάνεια από την τράπεζα και τα επιτόκια τα οποία το κοινό κερδίζει όταν καταθέτει τα χρήματά του στην τράπεζα¹⁸.

• Οι συναλλαγματικές ισοτιμίες

Συναλλαγματική ισοτιμία ονομάζεται η τιμή του νομίσματος μιας χώρας εκφρασμένη σε σχέση με το νόμισμα μιας άλλης χώρας.¹⁹ Όταν για παράδειγμα κάποιος πηγαίνει ένα ταξίδι στο εξωτερικό σε χώρα που έχει διαφορετικό νόμισμα από το δικό μας, τότε χρειάζεται να μετατρέψει ορισμένα από τα ευρώ του στο τοπικό νόμισμα προκειμένου να είναι σε θέση να αγοράσει εκεί το οτιδήποτε, να πληρώσει το ξενοδοχείο κτλ. Πως θα γίνει όμως αυτή η μετατροπή; Για κάθε ένα ευρώ που έχουμε εμείς, τι ποσό από το άλλο νόμισμα θα μας δώσει το ανταλλακτήριο νομισμάτων; Αυτό ακριβώς μας λέει η τρέχουσα συναλλαγματική ισοτιμία. Αν η ισοτιμία είναι 1,2 δολάρια ανά ευρώ ($/€), τότε για κάθε 1 ευρώ το ανταλλακτήριο θα μας δώσει 1,2 δολάρια. Την ισοτιμία αυτή, με διάφορες κινήσεις της, η νομισματική αρχή μιας οικονομίας μπορεί να την επηρεάσει.²⁰

• Επίσης μια κεντρική τράπεζα είναι σε θέση να επηρεάσει το επίπεδο απασχόλησης, την οικονομική πρόοδο και τη σταθερότητα των χρηματοπιστωτικών αγορών.

Τέλος, η ΕΚΤ, εποπτεύοντας το τραπεζικό σύστημα, προστατεύει όλους τους συναλλασσόμενους με αυτό.

Πρώτος στόχος της ΕΚΤ και κατ' επέκταση του Ευρωσυστήματος, είναι η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών²¹. Συγκεκριμένα επιδιώκει η ετήσια ποσοστιαία αύξηση του Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (του πληθωρισμού δηλαδή) της Ευρωζώνης να μην υπερβαίνει το 2% μεσοπρόθεσμα²², να το προσεγγίζει όμως.²³ Δεύτερος στόχος, δεδομένου φυσικά ότι η υλοποίηση του πρώτου δεν διακινδυνεύεται, είναι η στήριξη των γενικών οικονομικών πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η συμβολή στην υλοποίηση των στόχων της.²¹

Η ανάδειξη του χαμηλού πληθωρισμού ως του πρώτου στόχου της ΕΚΤ οφείλεται στις αρνητικές επιπτώσεις του πληθωρισμού στην οικονομία, μερικές από τις οποίες αναφέρθηκαν ήδη. Το ερώτημα όμως είναι ότι αφού ο πληθωρισμός δεν είναι επιθυμητός, τότε γιατί η ΕΚΤ δε στοχεύει σε μηδενικό πληθωρισμό και στοχεύει στο 2%; Η απάντηση είναι πως²⁴:

• Η εμπειρία έχει δείξει πως τα μέσα υπολογισμού του πληθωρισμού, όπως ο δείκτης τιμών καταναλωτή, έχουν την τάση να «πέφτουν έξω» στον υπολογισμό του πραγματικού πληθωρισμού, επειδή δεν λαμβάνουν υπόψη τους την ταχεία τεχνολογική πρόοδο. Έτσι πιστεύεται ότι ο πραγματικός πληθωρισμός είναι ίσος με το μηδέν, όταν ο μετρούμενος πληθωρισμός φαίνεται να είναι μεταξύ 0,5% και 1,5%.²⁴
• Επίσης πιστεύεται ότι ένας χαμηλός πληθωρισμός της τάξης του 2-3% μπορεί να βοηθήσει την αγορά εργασίας σε περιόδους κρίσης. Σε εκείνες τις περιόδους που ίσως η μείωση των μισθών των εργαζομένων είναι αναγκαία, αν οι εργοδότες δε μπορούν να ανακοινώσουν μειώσεις μισθών γιατί φοβούνται τις αντιδράσεις, μπορούν να κρατήσουν το ύψος των μισθών ίδιο και να αφήσουν τον πληθωρισμό να κάνει κάποιες μειώσεις στο πραγματικό τους αντίκρισμα (με τη διαδικασία που περιγράφτηκε παραπάνω στο παράδειγμα με τις τυρόπιτες).²⁴

Πέραν των δύο βασικών καθηκόντων της, της χάραξη και εφαρμογής της νομισματικής πολιτικής απ' τη μία και την εποπτεία των τραπεζών απ' την άλλη, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει και πλήθος άλλων καθηκόντων, όπως²¹:

• η κατοχή και η διαχείριση των επίσημων συναλλαγματικών διαθεσίμων των χωρών της ζώνης του ευρώ
• η προώθηση της ομαλής λειτουργίας των συστημάτων πληρωμών
• το αποκλειστικό δικαίωμα έγκρισης της έκδοσης τραπεζογραμματίων εντός της ζώνης του ευρώ
• η συλλογή στατιστικών πληροφοριών που της είναι αναγκαίες για την εκπλήρωση των καθηκόντων της

Μέτοχοι (ιδιοκτήτες δηλαδή) της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας είναι οι εθνικές κεντρικές τράπεζες όλων των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το κεφάλαιό της ανέρχεται σε 10.825.007.069,61 ευρώ και η συμμετοχή κάθε χώρας σε αυτό προκύπτει βάσει του πληθυσμού και του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της. Και οι δύο προσδιοριστικοί αυτοί παράγοντες λαμβάνονται ισοβαρώς υπόψη, ενώ αξίζει να αναφερθεί ότι μόνον οι χώρες που είναι παράλληλα και μέλη της Ευρωζώνης οφείλουν να καταβάλλουν ολόκληρη τη συμμετοχή τους στο κεφάλαιο. Οι υπόλοιπες έχουν καταβάλει ένα μικρό μόνο ποσοστό, της τάξης του 3,75%. Τα μερίδια συμμετοχής της κάθε χώρας αναπροσαρμόζονται κάθε πέντε χρόνια, αλλά και κάθε φορά που μια νέα χώρα γίνεται μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.²⁵

Σε περίπτωση ύπαρξης κερδών από τις δραστηριότητές της, αυτά, αφού ένα μέρος τους κρατηθεί σαν αποθεματικό, διανέμονται στις εθνικές κεντρικές τράπεζες ανάλογα με το μερίδιό τους στο κεφάλαιο. Στην αντίθετη περίπτωση των ζημιών, αυτές μπορούν να καλυφθούν από το αποθεματικό και εφόσον κριθεί αναγκαίο, και από το εισόδημα του αντίστοιχου οικονομικού έτους. Οι εθνικές κεντρικές τράπεζες των χωρών που δεν ανήκουν στην Ευρωζώνη δεν δικαιούνται μερίδιο στα κέρδη, και αντιστοίχως δεν υποχρεούνται να καλύψουν τυχόν ζημίες.²⁵

Στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τα όργανα λήψης των αποφάσεων είναι τα εξής²⁶:

• Το Διοικητικό Συμβούλιο

Είναι το βασικό όργανο λήψης αποφάσεων της ΕΚΤ και αποτελείται από τα έξι μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και τους διοικητές των εθνικών κεντρικών τραπεζών των 19 χωρών της ζώνης του ευρώ.²⁶

• Η Εκτελεστική Επιτροπή

Ασχολείται με την καθημερινή λειτουργία της ΕΚΤ και αποτελείται από τον Πρόεδρο, τον Αντιπρόεδρο και τέσσερα άλλα μέλη.²⁶

• Το Γενικό Συμβούλιο

Έχει περισσότερο έναν συμβουλευτικό και συντονιστικό ρόλο και αποτελείται από τον πρόεδρο και τον αντιπρόεδρο της ΕΚΤ και τους διοικητές των εθνικών κεντρικών τραπεζών των κρατών μελών της ΕΕ.²⁶

Ενδιαφέρον στοιχείο αποτελεί το γεγονός ότι σε αντίθεση με άλλες περιπτώσεις, όπως εκείνη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Υπουργών, στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ οι ψήφοι όλων των μελών του έχουν την ίδια βαρύτητα, ανεξάρτητα από το ποια χώρα, μικρή η μεγάλη, εκπροσωπούν. Αυτό θεσπίστηκε βάσει της λογικής πως τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου πρέπει να ενδιαφέρονται για τα συμφέροντα του συνόλου της Ευρωζώνης και όχι για τα μεμονωμένα εθνικά συμφέροντα των χωρών καταγωγής τους. Έτσι, αν κάποιες ψήφοι είχαν διαφορετική βαρύτητα, θα δινόταν η εντύπωση πως αυτό δε συμβαίνει.²⁷

Μέχρι και πριν από την 1η Ιανουαρίου του 2015, για όλα τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, 24 στο σύνολο (6 τα μέλη της εκτελεστικής επιτροπής και 18 οι εκπρόσωποι των χωρών της Ευρωζώνης), ίσχυε η αρχή «ένα μέλος, μία ψήφος». Από την 1η Ιανουαρίου όμως και μετά, με την είσοδο της Λιθουανίας στη ζώνη του ευρώ, έγιναν κάποιες αλλαγές και συγκεκριμένα προκρίθηκε το σύστημα της «εκ περιτροπής άσκησης των δικαιωμάτων ψήφου». Σύμφωνα με αυτό, εκτός από τα 6 μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής τα οποία έχουν πάντα μία ψήφο, τα υπόλοιπα μέλη (οι εκπρόσωποι δηλαδή των 19 χωρών) ψηφίζουν εκ περιτροπής σε μηνιαία βάση σα να ήταν μόλις 15 χώρες. Με άλλα λόγια, κάθε μήνα υπάρχουν 4 χώρες που δεν ψηφίζουν. Όσες ψηφίζουν βέβαια, συνεχίζουν να το κάνουν βάσει της αρχής «ένα μέλος, μία ψήφος».²⁸

Η αλλαγή αυτή έγινε για να μην επηρεάζεται στο εξής το Διοικητικό Συμβούλιο από την αύξηση των μελών της Ευρωζώνης²⁸ και έτσι, σύμφωνα με τον καθηγητή Οικονομικών Paul De Grauwe, η Εκτελεστική Επιτροπή της ΕΚΤ να διατηρήσει το στρατηγικό της ρόλο στη λήψη των αποφάσεων. Αν αυτό δε συνέβαινε, τότε η αύξηση του αριθμού των μελών και άρα των ψήφων, θα έδινε τη δυνατότητα και στους εκπροσώπους ακόμα και μικρών χωρών-μελών να συνασπίζονται, μπλοκάροντας αποφάσεις που εκφράζουν τη μέση επιθυμία του συνόλου της Ευρωζώνης.²⁹

Σύμφωνα με την τάση των τελευταίων δεκαετιών η οποία ορίζει η κεντρική τράπεζα κάθε χώρας να είναι ανεξάρτητη³⁰, έτσι και για Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα η ανεξαρτησία αποτελεί πολύ σημαντικό ζήτημα το οποίο κατοχυρώνεται στις Συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.³¹ Συγκεκριμένα ισχύει ότι³¹:

• «Ούτε η ΕΚΤ ούτε οι εθνικές κεντρικές τράπεζες (ΕθνΚΤ) ούτε κανένα μέλος των οργάνων λήψης αποφάσεων των ιδρυμάτων αυτών δεν μπορεί να ζητεί ή να δέχεται υποδείξεις από όργανα ή οργανισμούς της ΕΕ, από οποιαδήποτε κυβέρνηση κράτους μέλους της ΕΕ ή από οποιονδήποτε άλλον οργανισμό.»
• Η οικονομική διαχείριση της ΕΚΤ είναι χωριστή από την οικονομική διαχείριση της ΕΕ, καθότι η ΕΚΤ έχει τον δικό της προϋπολογισμό
• Απαγορεύεται η χορήγηση δανείων σε οργανισμούς της ΕΕ ή εθνικούς δημόσιους φορείς
• Το Καταστατικό της ΕΚΤ προβλέπει πολυετείς θητείες για τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, ενώ η θητεία των μελών της Εκτελεστικής Επιτροπής δεν μπορεί να ανανεωθεί.
• Το Ευρωσύστημα είναι λειτουργικά ανεξάρτητο και είναι εξουσιοδοτημένο να αποφασίζει αυτόνομα πώς και πότε θα τα χρησιμοποιήσει τα διάφορα εργαλεία νομισματικής πολιτικής.

Ο λόγος για τον οποίο η ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών έχει αρχίσει να επικρατεί είναι γιατί, σύμφωνα με πολλές εμπειρικές μελέτες, η ύπαρξή της συμβάλει κατά πολύ στην αποτελεσματικότερη άσκηση της νομισματικής πολιτικής.³² Αν αυτή η ανεξαρτησία δεν υπάρχει τότε δεν αποκλείεται η πολιτική ηγεσία της χώρας να χρησιμοποιεί τη νομισματική πολιτική για εξυπηρέτηση δικών της συμφερόντων, όπως η βραχυχρόνια δημιουργία κλίματος ανάπτυξης στην οικονομία³³ λίγο καιρό πριν τις εκλογές με άσκηση επεκτατικής νομισματικής πολιτικής³² ή η χρηματοδότηση του ελλείμματος της κυβέρνησης με χρήματα της κεντρικής τράπεζας, αδιαφορώντας για την πιο μακροπρόθεσμη επίδραση που αυτό θα έχει στην οικονομία, όπως την πιθανότητα αύξησης του πληθωρισμού.³³

Τέλος, αξίζει να ειπωθεί ότι η ΕΚΤ είναι μεν ανεξάρτητη, αλλά αυτό δε σημαίνει πως είναι και ανεξέλεγκτη. Όπως κάθε ανεξάρτητο ίδρυμα το οποίο επιτελεί δημόσια λειτουργία, η ΕΚΤ οφείλει να λογοδοτεί απέναντι στους πολίτες και τους εκλεγμένους αντιπροσώπους τους³⁴. Αυτό πραγματοποιείται με την δημοσίευση σχετικών με τη δράση της εκθέσεων35 και την τακτική παρουσία των εκπροσώπων της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο³⁶.

Όσον αφορά τη νομισματική πολιτική η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, όπως και κάθε κεντρική τράπεζα, αυτό το οποίο προσπαθεί κατά κύριο λόγο να ελέγξει για να πετύχει τους στόχους της είναι η προσφορά χρήματος στην οικονομία.³⁷ Προσφορά χρήματος σε μία οικονομία ονομάζεται το σύνολο των χρημάτων που βρίσκονται σε κυκλοφορία³⁸ στην οικονομία. Ως προς τον παράγοντα αυτό, η νομισματική πολιτική μπορεί να είναι είτε επεκτατική με αύξηση της προσφοράς χρήματος και πιθανά αποτελέσματα την ευκολότερη ανάπτυξη της οικονομίας αλλά και τον πληθωρισμό, είτε συσταλτική με μείωση της προσφοράς χρήματος και πιθανά αποτελέσματα τη συγκράτηση του πληθωρισμού.^{37, 39}

Τέλος αξίζει να αναφερθεί ότι η ΕΚΤ συνδυάζει το συντονισμό στη διαδικασία λήψης αποφάσεων με την αποκέντρωση στο μηχανισμό της εφαρμογής τους. Πιο συγκεκριμένα, οι εθνικές κεντρικές τράπεζες έχουν πλήρη συμμετοχή στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων συμμετέχοντας στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ και στη συνέχεια, ακολουθώντας τις οδηγίες και τις κατευθύνσεις της ΕΚΤ, προωθούν την εφαρμογή αυτών των αποφάσεων στις χρηματαγορές των χωρών τους.⁴⁷Όσον πάλι αφορά την τραπεζική εποπτεία, αυτή πραγματοποιείται τόσο σε επίπεδο τράπεζας, όπου και εξετάζεται η καλή λειτουργία, η αξιοπιστία της κτλ, όσο και σε επίπεδο τραπεζικού συστήματος (σε πιο γενικό επίπεδο δηλαδή).⁴⁰ Όταν μάλιστα κάποια τράπεζα αντιμετωπίζει προβλήματα με τη ρευστότητά της (αδυνατεί να πληρώσει τρέχουσες υποχρεώσεις της⁴¹), η ΕΚΤ μπορεί να ενεργήσει ως «δανειστής έσχατης ανάγκης» και είτε η ίδια, είτε μέσου του μηχανισμού έκτακτης παροχής ρευστότητας, τον πολυακουσμένο ELA (Emergency Liquidity Assistance), να παράσχει τα απαραίτητα δάνεια τα οποία η εν λόγω τράπεζα χρειάζεται, αλλά δε μπορεί να εξασφαλίσει από πουθενά αλλού.^{40, 42}

Για περισσότερες πληροφορίες όσον αφορά τον τρόπο άσκησης τόσο της νομισματικής πολιτικής όσο και της εποπτείας από τις κεντρικές τράπεζες, απευθυνθείτε στην επεξήγηση του όρου «Κεντρική Τράπεζα».

Όπως ειπώθηκε ήδη, μέτοχοι (ιδιοκτήτες δηλαδή) της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας είναι οι εθνικές κεντρικές τράπεζες όλων των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.²⁵ Συνεπώς, το «ελληνικό μερίδιο» στην ΕΚΤ κατέχεται από την ελληνική κεντρική τράπεζα, δηλαδή την «Τράπεζα της Ελλάδος».

Η Τράπεζα της Ελλάδος ιδρύθηκε το Σεπτέμβριο του 1927 και άρχισε να λειτουργεί το Μαΐου 1928. Πήρε τα ηνία από την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος η οποία, ως η τότε μεγαλύτερη εμπορική τράπεζα της χώρας, ασκούσε και λειτουργίες κεντρικής τράπεζας από το 1841.⁴³ Σήμερα, ως μέλος του Ευρωσυστήματος,:

• κατέχει το 2,0332% του μετοχικού κεφαλαίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας²⁵
• συμμετέχει στην λήψη των αποφάσεων του Ευρωσυστήματος⁴⁴
• είναι αρμόδια για την εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος στην Ελλάδα⁴⁵
• και τη διαφύλαξη της σταθερότητας του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος.⁴⁵

Αξίζει επίσης να αναφερθεί και ότι⁴⁶:

• πρόκειται για ανώνυμη εταιρία, εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αθηνών με ιδιοκτήτες κυρίως ιδιώτες, μιας και το ανώτατο όριο συμμετοχής του Δημοσίου στο μετοχικό της κεφάλαιο έχει οριστεί σε 35%
• είναι ανεξάρτητη με υποχρέωση όμως λογοδοσίας τόσο προς την Βουλή όσο και προς την Κυβέρνηση
• «κανένα πρόσωπο, φυσικό ή νομικό, πλην του Δημοσίου και των εκπροσωπούμενων από αυτό νομικών προσώπων, δεν έχει δικαίωμα ψήφου για μετοχές που αντιπροσωπεύουν ποσοστό στο μετοχικό κεφάλαιο της Τράπεζας της Ελλάδος ανώτερο του 2%»

1. Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (Διαθέσιμο στο https://www.ecb.europa.eu/ecb/html/index.el.html, Τελευταία Επίσκεψη 10/11/2016)
2. OECD, Bank - BIS, Glossary of Statistical Terms (Διαθέσιμο στο https://stats.oecd.org/glossary/detail.asp?ID=177, Τελευταία Επίσκεψη 10/11/2016)
3. Mankiw Gregory N και Laurence M. Ball, 2013, Μακροοικονομική και το Χρηματοπιστωτικό Σύστημα, Εκδόσεις Gutenberg, Επιστημονική επιμέλεια Γιώργος Χορταρέας, Μετάφραση Ανδρέας Σοκοδήμος, σελ 622-623
4. Pass Christopher, Bryan Lowes, Andrew Pendleton and Leslie Chadwick, Λεξικό Όρων Οικονομίας και Διοίκησης, Εκδόσεις Φλώρος, Μετάφραση και Επιμέλεια Λ. Χατζοπούλου, σελ 110
5. Ft.com/lexicon, Definition of Central Bank, Financial Times (Διαθέσιμο στο http://lexicon.ft.com/Term?term=central-bank, Τελευταία Επίσκεψη 10/11/2016)
6. Μαλινδρέτος Παύλος, Νομισματική Πολιτική, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2000, σελ 23
7. Investing Answers, Central Bank, Financial Dictionary (Διαθέσιμο στο http://www.investinganswers.com/financial-dictionary/economics/central-bank-80, Τελευταία Επίσκεψη 10/11/2016)
8. Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Η Ευρωζώνη, Οικονομικές και χρηματοδοτικές υποθέσεις (Διαθέσιμο στο http://ec.europa.eu/economy_finance/eu/countries/euro_area_el.htm, Τελευταία Επίσκεψη 10/11/2016)
9. European Central Bank, ECB, ESCB and the Eurosystem (Διαθέσιμο στο https://www.ecb.europa.eu/ecb/orga/escb/html/index.en.html, Τελευταία Επίσκεψη 10/11/2016)
10. Scheller K. Hanspeter, History, Role and Functions, European Central Bank, σελ 41 (Διαθέσιμο στο https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/ecbhistoryrolefunctions2004en.pdf, Τελευταία Επίσκεψη 10/11/2016)
11. Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός (Διαθέσιμο στο https://www.bankingsupervision.europa.eu/about/thessm/html/index.el.html, Τελευταία Επίσκεψη 10/11/2016)
12. Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Η αποστολή του Ευρωσυστήματος (Διαθέσιμο στο https://www.ecb.europa.eu/ecb/orga/escb/eurosystem-mission/html/index.el.html, Τελευταία Επίσκεψη 10/11/2016)
13. Μαλινδρέτος Παύλος, Νομισματική Πολιτική, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2000, σελ 160
14. Pass Christopher, Bryan Lowes, Andrew Pendleton and Leslie Chadwick, Λεξικό Όρων Οικονομίας και Διοίκησης, Εκδόσεις Φλώρος, Μετάφραση και Επιμέλεια Λ. Χατζοπούλου, σελ 365
15. Βαρελάς Ερωτόκριτος, Νομισματική Θεωρία και Πολιτική, Εκδόσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας, σελ 396-401
16. Macmillan Dictionary, Interest Rate - Definition and Synonyms (Διαθέσιμο στο http://www.macmillandictionary.com/dictionary/british/interest-rate, Τελευταία Επίσκεψη 10/11/2016)
17. E-class, Η Νοµισµατική Πολιτική και η Κεντρική Τράπεζα, Κεφάλαιο 14, Πανεπιστήμιο Πάτρας, Εκδόσεις Κριτική, σελ 38 (Διαθέσιμο στο https://eclass.upatras.gr/modules/document/file.php/ECON1314/%CE%9A%CE%B5%CF%86%CE%AC%CE%BB%CE%B1%CE%B9%CE%BF14.pdf, Τελευταία Επίσκεψη 10/11/2016)
18. Μαλινδρέτος Παύλος, Νομισματική Πολιτική, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2000, σελ 162
19. Pass Christopher, Bryan Lowes, Andrew Pendleton and Leslie Chadwick, Λεξικό Όρων Οικονομίας και Διοίκησης, Εκδόσεις Φλώρος, Μετάφραση και Επιμέλεια Λ. Χατζοπούλου, σελ 270
20. Μαλινδρέτος Παύλος, Νομισματική Πολιτική, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2000, σελ 23
21. Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Καθήκοντα (Διαθέσιμο στο https://www.ecb.europa.eu/ecb/tasks/html/index.el.html, Τελευταία Επίσκεψη 10/11/2016)
22. Scheller K. Hanspeter, History, Role and Functions, European Central Bank, Second Revised Edition 2006, σελ 81(Διαθέσιμο στο https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/ecbhistoryrolefunctions2006en.pdf, Τελευταία Επίσκεψη 10/11/2016)
23. Paul De Grauwe, Τα Οικονομικά της Νομισματικής Ένωσης, Εκδόσεις Παπαζήση, Επιμέλεια και Πρόλογος Ελληνικής Εκδόσεις Θεόδωρος Πελαγίδης και Γεώργιος Χορταρέας, Έκτη Διεθνής Έκδοση, Αθήνα 2008, σελ 330-331
24. Paul De Grauwe, Τα Οικονομικά της Νομισματικής Ένωσης, Εκδόσεις Παπαζήση, Επιμέλεια και Πρόλογος Ελληνικής Εκδόσεις Θεόδωρος Πελαγίδης και Γεώργιος Χορταρέας, Έκτη Διεθνής Έκδοση, Αθήνα 2008, σελ 336-337
25. Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Εγγραφή στο κεφάλαιο, Ιανουάριος 2015 (Διαθέσιμο στο https://www.ecb.europa.eu/ecb/orga/capital/html/index.el.html, Τελευταία Επίσκεψη 10/11/2016)
26. Ευρωπαϊκή Ένωση, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) (Διαθέσιμο στο http://europa.eu/about-eu/institutions-bodies/ecb/index_el.htm, Τελευταία Επίσκεψη 10/11/2016)
27. Paul De Grauwe, Τα Οικονομικά της Νομισματικής Ένωσης, Εκδόσεις Παπαζήση, Επιμέλεια και Πρόλογος Ελληνικής Εκδόσεις Θεόδωρος Πελαγίδης και Γεώργιος Χορταρέας, Έκτη Διεθνής Έκδοση, Αθήνα 2008, σελ 295
28. Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Η εκ περιτροπής άσκηση των δικαιωμάτων ψήφου εντός του Διοικητικού Συμβουλίου, Δεκέμβριος 2014 (Διαθέσιμο στο https://www.ecb.europa.eu/explainers/tell-me-more/html/voting-rotation.el.html, Τελευταία Επίσκεψη 10/11/2016)
29. Paul De Grauwe, Τα Οικονομικά της Νομισματικής Ένωσης, Εκδόσεις Παπαζήση, Επιμέλεια και Πρόλογος Ελληνικής Εκδόσεις Θεόδωρος Πελαγίδης και Γεώργιος Χορταρέας, Έκτη Διεθνής Έκδοση, Αθήνα 2008, σελ 304-305
30. Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Λογοδοσία (Διαθέσιμο στο https://www.ecb.europa.eu/ecb/orga/accountability/html/index.el.html, Τελευταία Επίσκεψη 10/11/2016)
31. Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Ανεξαρτησία (Διαθέσιμο στο https://www.ecb.europa.eu/ecb/orga/independence/html/index.el.html, Τελευταία Επίσκεψη 10/11/2016)
32. Paul De Grauwe, Τα Οικονομικά της Νομισματικής Ένωσης, Εκδόσεις Παπαζήση, Επιμέλεια και Πρόλογος Ελληνικής Εκδόσεις Θεόδωρος Πελαγίδης και Γεώργιος Χορταρέας, Έκτη Διεθνής Έκδοση, Αθήνα 2008, σελ 272-273
33. Ft.com/lexicon, Definition of Expansionary Monetary Policy, Financial Times (Διαθέσιμο στο http://lexicon.ft.com/Term?term=expansionary-monetary-policy, Τελευταία Επίσκεψη 10/11/2016)
34. Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Λογοδοσία (Διαθέσιμο στο https://www.ecb.europa.eu/ecb/orga/accountability/html/index.el.html, Τελευταία Επίσκεψη 10/11/2016)
35. Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Λογοδοσία (Διαθέσιμο στο https://www.ecb.europa.eu/ecb/orga/accountability/repobl/html/index.el.html, Τελευταία Επίσκεψη 10/11/2016)
36. Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Λογοδοσία (Διαθέσιμο στο https://www.ecb.europa.eu/ecb/orga/accountability/rel_ep/html/index.el.html, Τελευταία Επίσκεψη 10/11/2016)
37. Αγγελόπουλος Παναγιώτης, Τράπεζες και Χρηματοπιστωτικό Σύστημα, Δ' Ανανεωμένη Έκδοση, Εκδόσεις Αθ. Σταμούλης, Αθήνα 2013, σελ 219-221
38. OECD, Money Supply, Glossary of Statistical Terms (Διαθέσιμο στο https://stats.oecd.org/glossary/detail.asp?ID=1683, Τελευταία Επίσκεψη 10/11/2016)
39. Ft.com/lexicon, Definition of Expansionary Monetary Policy, Financial Times (Διαθέσιμο στο http://lexicon.ft.com/Term?term=expansionary-monetary-policy, Τελευταία Επίσκεψη 10/11/2016)
40. Καπόπουλος Π. και Σ. Λαζαρέτου, 1997, Νομισματικές Σχέσεις Διεθνής Τραπεζική και Χρηματοδότηση, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα, σελ 149-151
41. Cambridge Dictionary, Meaning of "liquidity" in the English Dictionary (Διαθέσιμο στο http://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/liquidity, Τελευταία Επίσκεψη 10/11/2016)
42. Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Διαδικασίες Σχετικά με την Παροχή Έκτακτης Ενίσχυσης σε Ρευστότητα (Διαθέσιμο στο https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/201402_elaprocedures.el.pdf?8249cc285350ea799fa377522f792919, Τελευταία Επίσκεψη 10/11/2016)
43. Τράπεζα της Ελλάδος, Η Ίδρυση της Τράπεζας της Ελλάδος και τα Πρώτα Χρόνια Λειτουργίας της (Διαθέσιμο στο http://www.bankofgreece.gr/Pages/el/Bank/History/foundation.aspx, Τελευταία Επίσκεψη 10/11/2016)
44. Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Η εκ περιτροπής άσκηση των δικαιωμάτων ψήφου εντός του Διοικητικού Συμβουλίου (Διαθέσιμο στο https://www.ecb.europa.eu/ecb/orga/decisions/govc/html/votingrights.el.html, Τελευταία Επίσκεψη 10/11/2016)
45. Τράπεζα της Ελλάδος, Η Τράπεζα της Ελλάδος (Διαθέσιμο στο http://www.bankofgreece.gr/Pages/el/Bank/default.aspx, Τελευταία Επίσκεψη 10/11/2016)
46. Τράπεζα της Ελλάδος, Σχετικά με το Θεσμικό Πλαίσιο Λειτουργίας της Τράπεζας της Ελλάδος, 2012 (Διαθέσιμο στο http://www.bankofgreece.gr/Pages/el/Bank/News/Announcements/DispItem.aspx?Item_ID=3966&List_ID=1af869f3-57fb-4de6-b9ae-bdfd83c66c95&Filter_by=AN, Τελευταία Επίσκεψη 10/11/2016)
47. Paul De Grauwe, Τα Οικονομικά της Νομισματικής Ένωσης, Εκδόσεις Παπαζήση, Επιμέλεια και Πρόλογος Ελληνικής Εκδόσεις Θεόδωρος Πελαγίδης και Γεώργιος Χορταρέας, Έκτη Διεθνής Έκδοση, Αθήνα 2008, σελ 296